Welke veranderingen in borstkankercellen leiden tot uitzaaiing? En, hoe voorkomen we een vervolgbehandeling bij wangkanker? KWF Kankerbestrijding investeert 4,17 miljoen euro in acht Utrechtse onderzoeken in het UMC Utrecht en het Hubrecht Instituut om deze en andere vragen te beantwoorden. De onderzoeken gaan nog dit jaar van start. Zo blijft oncologische vooruitgang ook in coronatijd gewaarborgd.

Met de investering van KWF Kankerbestrijding kunnen maar liefst acht innovatieve onderzoeken in het UMC Utrecht worden gefinancierd.

Leidercellen in de lead bij uitzaaien borstkanker
Eén van de onderzoeken in het UMC Utrecht is een onderzoek van Antoine Khalil naar het uitzaaien van borstkanker. Meer kennis over dit proces is hard nodig, want de vooruitzichten voor patiënten met uitgezaaide borstkanker zijn nog altijd niet goed.

In zijn onderzoek focust Antoine op de verandering van kankercellen in zogeheten ‘leidercellen’ die het uitzaaien in gang zetten. Leidercellen stimuleren kankercellen om groepsgewijs het omliggende weefsel binnen te dringen en zich te verspreiden naar andere organen. Daar sturen leidercellen ook de verdere uitgroei van de uitzaaiingen aan.

Over deze ‘collectieve cel-invasie’ is nog weinig bekend. Antoine en zijn team nemen daarom de hoofdrolspelers van dit complexe moleculaire proces onder de loep. Deze inzichten kunnen bijdragen aan betere behandelingen voor uitgezaaide borstkanker.

Het onderzoek wordt gefinancierd uit de opbrengsten van Alpe d’HuZes. Vanwege corona werd de Alpe d’HuZes niet verreden, maar deze bracht desondanks ruim 7 miljoen euro op.

Beeldgeleide verwijdering van wangkanker
Een ander onderzoek in het UMC Utrecht dat steun ontvangt van KWF Kankerbestrijding is een onderzoek van Rob Noorlag naar echogeleide verwijdering van wangkanker.

Een chirurgische operatie is de eerste keus behandeling bij mondholtekanker. Volledige verwijdering van de kanker met een deel gezond weefsel is cruciaal om terugkeer van de kanker te voorkomen. Helaas wordt in ongeveer 75 tot 85 procent van de gevallen bij de operatie onvoldoende weefsel weggehaald. Hierdoor krijgen veel patiënten een vervolgbehandeling: radiotherapie of een tweede operatie. Een vervolgbehandeling - vooral radiotherapie - heeft effect op de kwaliteit van leven van patiënten. Zo ontstaan er klachten door een droge mond en slijmvliesontsteking.

In het onderzoek van Rob en zijn team wordt de kanker tijdens de operatie met echografie in beeld gebracht en vindt beeldgeleide verwijdering van de kanker plaats. Bij tongkanker is dit al succesvol onderzocht en daarmee het aantal patiënten dat aanvullende radiotherapie nodig heeft gehalveerd.

Andere onderzoeken in het UMC Utrecht
Andere door KWF Kankerbestrijding gesubsidieerde onderzoeken bij of in samenwerking met UMC Utrecht zijn:

• Het begrijpen en verstoren van gecondenseerd β-catenine in darmkanker Jurian Schuijers, UMC Utrecht Laboratoria & Farmacie.
• Hoe het CMV-virus ervoor kan zorgen dat het afweersysteem kankercellen herkent?  Moniek de Witte, UMC Utrecht Hematologie (UMC Utrecht Cancer Center).
• Ieder nadeel heeft zijn voordeel: welk voordeel halen kankercellen in de dikke darm uit een ongebalanceerd chromosoomaantal? Susanne Lens, UMC Utrecht Genetica.   
• PRIME studie - introductie van MRI-geleide radiotherapie voor gezwellen van de alvleesklier bij MEN1-patiënten Gerlof Valk, Martijn Intven, Gert Meijer en Marieke de Laat, UMC Utrecht Endocrinologie (UMC Utrecht Cancer Center)
• Moleculaire en functionele karakterisatie van de meest voorkomende GATA2-mutaties in kinderleukemie Catherine Robin, Hubrecht Instituut Hematopoëse Fundamenteel Bloedkanker
• Afhankelijkheid van Erk-signalering van de frequentie van geneesmiddelentoediening bij colorectale kanker Katharina Sonnen, Hubrecht Instituut Multicellulaire signaaldynamiek

Meer weten over de andere onderzoeken die door KWF worden gefinancierd? Lees verder op de website van KWF Kankerbestrijding.